Een maar al te vaak voorkomend fenomeen in het nieuws de laatste tijd is de links-progressieve activist die zichzelf ter aarde werpt voor levensgrote, onbereikbare doelen of eisen aan megabedrijven waar een individu geen enkele invloed over kan uitoefenen. Demonstraties tegen de huur van studentenkamers, het behalen van klimaatdoelen, het beoogde racisme van Nederlandse instellingen, de media hebben er eindeloze sympathie voor en hemelen de figuren die er aan meedoen altijd op. Er lijkt ook niets concreet bereikt te hoeven worden; het signaal afgeven op een zo vulgair mogelijke manier is genoeg.
Tegelijkertijd lijken dit soort activisten zich helemaal niet meer te bekommeren om zaken die eens zo normaal waren in linkse kringen, de daadwerkelijke arbeidersklasse participeert niet in dit spektakel en de kwesties waar het tegenwoordig allemaal om draait zijn uitdrukkelijk van burgerlijke aard. De "bourgeoisie" van studenten en de middenklasse speelt met het verleden in een toneel van schouwspel-activisme, terwijl de echte arbeiders zich scharen achter het rechts-populisme van de Nederlandse partijpolitiek. Hoe is dit gebeurd?
Om deze omwenteling beter te begrijpen moet er terug worden gezocht naar de bron. Die vindt men in de studentenrevoltes van Mei '68, waarbij voor het eerst in de geschiedenis van het naoorlogse Westen er een soort activisme werd bedreven dat was afgestemd op het beeld dat de media ervan zou geven. Waar voorheen aanvallen op de gevestigde orde voorzien waren van (soms fysieke) daadkracht en visie o.l.v. een elite van ideologen, wilden de studenten daar plotseling niets meer van hebben. Autoriteit in elke zin van het woord werd als vijandig beschouwd en de eerste sporen van anarchisme sijpelden zich in de linkse beweging van toen. Zonder autoriteit kon er geen intellectuele basis meer gevormd worden en was er geen ondergrond meer waarop de aanval kon worden gestoeld. In feite ontmantelde de bredere linkse beweging zichzelf hier; alle marxisten-leninisten, stalinisten en anderen die lof spraken van autoriteit werden verjaagd door een richtingloze horde met een anti-intellectuele insteek.
Zodoende werd de aanval alleen nog maar symbolisch. Er werd ook geen écht doelwit meer uitgekozen, in plaats daarvan vonden de anarchisten binnen de studentenkringen de staat op zich een ideale, eeuwige vijand. Ze begrepen niet meer welke onderdelen van de staat hen daadwerkelijk niet goed gezind waren zoals de oude linkse intellectuelen dat deden en keerden zich dus maar tegen het hele verschijnsel ervan, het meest aanwezige element van autoriteit in de samenleving. Het onderscheid tussen geldige en valse autoriteit (autoriteit die zichzelf rechtvaardigt t.o.v. autoriteit in kwade zin) werd niet meer gemaakt.
De anarchisten zagen liberale onderdelen van de staat zoals representatieve democratie ook als een vorm van autoriteit en stelden daar tegenover dat die verantwoordelijkheid bij elke burger op zich zou moeten liggen, iets wat zich in Nederland heeft vervormd tot de participatiemaatschappij. Omdat volksvertegenwoordigers in de ogen van anarchisten geen autoriteit mochten uitdragen werd het persoonlijke politiek gemaakt en lijfde men zo de spreekwoordelijk ongeletterde burger in tot een permanente vorm van activisme waarbij alles wat men doet of zegt onderdeel is van een strijd tegen de staat op zich.
In de decennia na Mei '68 zijn de studenten van toen de academici en journalisten van nu geworden. De figuren die eens een allesvernietigende strijd leverden tegen autoriteit, intellectualisme en de staat mogen zichzelf nu alle drie noemen. Met dit feit in het achterhoofd is het dus niet verwonderlijk om te bedenken dat zulke onbekwame lieden alleen maar door kunnen gaan met het vernietigen van alles om zich heen. De nieuwste generatie hiervan, die nu halfnaakt door onze straten loopt met spandoeken waarvan de dragers de boodschap niet kunnen bevatten, geeft eigenlijk alleen maar een signaal door aan de uitzaaiingen van de kanker van Mei '68. Het is een bevestiging van het doorgaan van de afbreuk van de staat en het politiseren van het individu. Een eeuwige culturele revolutie.
Leogast
Beeld: Andie Nordgren, via Wikimedia Commons. Bewerkt door Speerpunt.